ഫുഡ് റീലുകൾ അയച്ച് പലരും കൊതിപ്പിക്കും, പക്ഷേ വീണുപോകരുത്; അറിയാം 'ഡോപ്പമിൻ ട്രാപ്പി'നെക്കുറിച്ച്‌

സോഷ്യൽ മീഡിയയിൽ സ്‌ക്രോൾ ചെയ്യുമ്പോൾ മനോഹരമായി എഡിറ്റ് ചെയ്ത, ചീസും മസാലകളും നിറഞ്ഞ ഒരു ഭക്ഷണ വീഡിയോ കണ്ടാൽ ഒന്ന് നിൽക്കാത്തവർ ചുരുക്കമാണ്. ആ നിമിഷം തന്നെ ആ ഭക്ഷണം കഴിക്കാനുള്ള ഒരു കടുത്ത ആഗ്രഹം നമ്മളിൽ ഉണ്ടാകാറുമുണ്ട്. ചൂടുള്ള ദം ബിരിയാണിയോ, മന്തിയോ അല്ലെങ്കിൽ ആവി പറക്കുന്ന ചായയോ കണ്ടാൽ പോലും കണ്ണുടക്കി ഇത്തിരി നേരമിരിക്കാറുണ്ട്. ഫുഡ് റീലുകൾ കണ്ട് വെള്ളമിറക്കാറുള്ളവരാണെങ്കിൽ ശ്രദ്ധിക്കുക, നിങ്ങളൊരു കെണിയിലാണ്.

കേവലം ഒരു കാഴ്ച എന്നതിനപ്പുറം നമ്മുടെ തലച്ചോറിലെ രാസപ്രവർത്തനങ്ങളെ അട്ടിമറിക്കാൻ ഇത്തരം വീഡിയോകൾക്ക് സാധിക്കുമെന്നാണ് പഠനങ്ങൾ. ഇതിനെയാണ് ശാസ്ത്രലോകം 'ഡോപ്പമിൻ ട്രാപ്പ്' എന്ന് വിളിക്കുന്നത്.

എന്താണ് ഈ ഡോപ്പമിൻ ട്രാപ്പ്?

നമ്മുടെ തലച്ചോറിൽ സന്തോഷവും സംതൃപ്തിയും ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ഒരു രാസവസ്തുവാണ് ഡോപ്പമിൻ. എന്തെങ്കിലും ഒരു നല്ല കാര്യം സംഭവിക്കാൻ പോകുന്നു എന്ന പ്രതീക്ഷയുണ്ടാകുമ്പോഴാണ് ഡോപ്പമിൻ കൂടുതൽ പുറപ്പെടുവിക്കപ്പെടുന്നത്.

ഭക്ഷണ വീഡിയോകൾ കാണുമ്പോൾ, ആ രുചി നാം അനുഭവിക്കാൻ പോകുന്നു എന്നൊരു മിഥ്യാധാരണ തലച്ചോറിൽ ഉണ്ടാകുന്നു. ഈ പ്രതീക്ഷ ഡോപ്പമിൻ അളവ് പെട്ടെന്ന് വർധിപ്പിക്കുന്നു. ഇത് നൽകുന്ന താൽക്കാലിക ആനന്ദം നിലനിർത്താൻ നാം വീണ്ടും വീണ്ടും ഇത്തരം വീഡിയോകൾ കാണുകയും, വീഡിയോയിൽ കണ്ട അതേ ആഹാരം (അത് എത്ര അനാരോഗ്യകരമാണെങ്കിലും) കഴിക്കാൻ പ്രേരിപ്പിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ ചക്രവ്യൂഹത്തെയാണ് 'ഡോപ്പമിൻ ട്രാപ്പ്' എന്ന് പറയുന്നത്.

ഫുഡ് റീലുകൾ കാണുമ്പോൾ ശരീരത്തിൽ സംഭവിക്കുന്നത്:

•  വയർ നിറഞ്ഞിരിക്കുമ്പോഴും കണ്ണുകൾ കാണുന്ന കാഴ്ച വിശപ്പിന്റെ ഹോർമോണായ 'ഗ്രെലിൻ' ഉത്പാദിപ്പിക്കാൻ ശരീരത്തെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നു. ഇത് അനാവശ്യമായ വിശപ്പിലേക്ക് നയിക്കുന്നു.
• കഠിനാധ്വാനം ചെയ്യാതെ തന്നെ തലച്ചോറിന് ലഭിക്കുന്ന ഈ 'സന്തോഷം' നമ്മളെ അലസരാക്കുന്നു. ഇത് ക്രമേണ യഥാർഥ ഭക്ഷണത്തേക്കാൾ ഇത്തരം വീഡിയോകളോടുള്ള അടിമത്തമായി മാറുന്നു.
•  റീലുകളിൽ കാണുന്ന ഭക്ഷണങ്ങൾ മിക്കവാറും അമിതമായി വറുത്തതോ മധുരമുള്ളതോ ആയിരിക്കും. ഡോപ്പമിൻ നൽകുന്ന ആവേശത്തിൽ നാം ഇത്തരം ഭക്ഷണങ്ങൾ ഓർഡർ ചെയ്ത് കഴിക്കുമ്പോൾ അത് പ്രമേഹം, അമിതവണ്ണം തുടങ്ങിയ രോഗങ്ങൾക്ക് കാരണമാകുന്നു.

എങ്ങനെ ഇതിനെ പ്രതിരോധിക്കാം?

• ബോധവത്കരണം: റീലുകൾ കാണുമ്പോൾ നിങ്ങളുടെ ഉള്ളിൽ ഉണ്ടാകുന്ന ആഗ്രഹം യഥാർഥ വിശപ്പല്ല, മറിച്ച് തലച്ചോറിലെ രാസമാറ്റമാണെന്ന് തിരിച്ചറിയുക.
• ഫോൺ ഉപയോഗം കുറക്കുക: ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്ന സമയത്തോ അതിന് തൊട്ടുമുൻപോ ഫോൺ ഉപയോഗിക്കാതിരിക്കുക.
• ശ്രദ്ധയോടെ കഴിക്കുക: നിങ്ങളുടെ മുന്നിലുള്ള ഭക്ഷണത്തിന്റെ മണവും രുചിയും ആസ്വദിച്ച് സാവധാനം കഴിക്കുക. ഇത് ശരീരത്തിന് കൃത്യമായ സംതൃപ്തി നൽകും.

സാങ്കേതികവിദ്യയുടെ കാലത്ത് സോഷ്യൽ മീഡിയയിലെ കെണികൾ പല രൂപത്തിൽ വരാം. അതിലൊന്നാണ് നമ്മുടെ ഭക്ഷണശീലങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഈ ഡോപ്പമിൻ ട്രാപ്പ്. കണ്ണുകൾ കാണുന്നതെല്ലാം വയറിന് നല്ലതല്ല എന്ന തിരിച്ചറിവ് ഉണ്ടായാൽ മാത്രമേ ഈ ഡിജിറ്റൽ യുഗത്തിൽ ആരോഗ്യം സംരക്ഷിക്കാൻ നമുക്ക് സാധിക്കൂ. കാഴ്ചയിലെ ആനന്ദത്തേക്കാൾ ശരീരത്തിന്റെ ആരോഗ്യത്തിന് മുൻഗണന നൽകാം.